سدیم نیتریت (به انگلیسی: Sodium nitrite) با فرمول شیمیایی NaNO۲ یک ترکیب شیمیایی با شناسه پاب‌کم ۲۴۲۶۹ است؛ که جرم مولی آن ۶۸٫۹۹۵۳ g/mol می‌باشد. شکل ظاهری این ترکیب، جامد سفید یا کمی زرد است.به کاربردن این ماده در محصولات غذایی نه تنها مضر شناخته نمی شود بلکه می تواند مفید نیز باشد. نیتریت سدیم از رشد کلستریدیوم بوتولینم جلوگیری می کند.این باکتری سم بوتولیسم را تولید می کند که بسیار سمی و کشنده است و می تواند موجب به وجود آمدن مشکلات تنفسی شود. باکتری کلستریدیوم بوتولینم باکتری ای عجیب به حساب می آید زیرا برای رشد نیاز به محیط بی هوازی دارد و در مجاورت هوا قادر به زندگی نمی باشد و جان خود را از دست می دهد. در نتیجه این باکتری در محصولات کنسروی ،محصولات بسته بندی شده و محصولات گوشتی موجود در روغن و… به خوبی رشد می کند در نتیجه افرودن ترکیب فوق در این محصولات برای جلوگیری از رشد این باکتری امری ضروری می باشد.
محصولات مرتبط
نیتریت سدیم یک ماده شناخته شده برای مهار رشد اسپورهای کلستریدیوم بوتولینوم در گوشت های منجمد است. نیتریت سدیم درجات مختلفی از کارآیی برای کنترل رشد میکروارگانیسم های بیماریزا و فاسد کننده ارائه می دهد.
عمده ترین کاربرد نیتریت سدیم برای تولید صنعتی ترکیبات ارگانونیتروژن است. این ماده یک معرف برای تبدیل آمین ها به ترکیبات دی آزو است که پیش سازهای اصلی بسیاری از رنگ ها ، مانند رنگ های دیازو هستند. ترکیبات نیتروسو نیز از نیتریت ها ها تهیه می شوند و این ترکیبات در صنایع تولید لاستیک مورد استفاده قرار می گیرند.
این ماده شیمیایی یک ماده مهار کننده موثر خوردگی است و به عنوان یک افزودنی در گریس های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد.
نیتریت سدیم غیرقابل احتراق است اما اگر مقدار زیادی از آن در آتش قرار بگیرد ممکن است باعث انفجار شود. این ماده در صورت آلوده شدن به ترکیبات آمونیوم می تواند بطور خودبخودی تجزیه شده و گرمای حاصل از آن ممکن است مواد قابل احتراق اطراف را مشتعل سازد. توجه داشته باشید که این ماده حین سوختن اکسیدهای سمی ازت تولید می کند که برای سلامت انسان خطرناک است.
سدیم نیتریت راهی برای صورتی کردن رنگ گوشت های فرآوری شده است زیرا با میوگلوبین گوشت واکنش داده و باعث تغییر رنگ گوشت می شود. این ماده در ترکیب با میوگلوبین ابتدا به نیتروزومیوگلوبین (قرمز روشن) تبدیل شده ، سپس در طول فرآیند گرم کردن به نیتروزوهموکروم (یک رنگدانه صورتی) تغییر می یابد.
ظاهر و طعم گوشت یک مؤلفه مهم برای مشتری پسندی است و نیتریت سدیم یک ماده عالی و کم خطر برای حفظ رنگ طبیعی گوشت است که با افزودن مقدار کمی از آن می توان رنگ مطلوبی در فرآورده های گوشتی ایجاد کرد. در صورتی که افزایش ماندگاری این محصولات مورد نیاز باشد باید مقدار بیشتری از آنرا استفاده کرد. از طرفی طعم مطلوب گوشت های پخته شده نیز به دلیل کاربرد این ماده افزودنی است ولی مکانیسم این تغییر طعم هنوز بطور کامل شناخته نشده است.
عوارض جانبی حاصل از نیتریت سدیم شامل فشار خون پایین ، سردرد ، تنگی نفس ، از بین رفتن هوشیاری و استفراغ است.
این ماده شیمیایی در دهه های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ به عرصه پزشکی وارد شد و در لیست ایمن ترین و موثرترین داروهای مورد نیاز در یک سیستم بهداشتی قرار گرفت.
نیتریت سدیم سمیت بسیار کمی دارد، LD50 در موش ها ۱۸۰ میلی گرم بر کیلوگرم و LD50 انسانی آن ۷۱ میلی گرم بر کیلوگرم است ، به این معنی که یک فرد ۶۵ کیلوگرم باید حداقل ۴.۶ کیلو گرم از این ماده را مصرف کند تا منجر به مرگ شود. برای جلوگیری از سمیت نیترات سدیم به عنوان یک افزودنی غذایی این ماده به صورت مخلوط با نمک و به رنگ صورتی روشن تولید می شود تا با نمک یا شکر اشتباه نشود.
نیتریت سدیم اولین بار در دهه 1960 تولید شد. تولید صنعتی نیتریت سدیم یکی از دو فرآیند، کاهش نمک های نیترات یا اکسیداسیون اکسیدهای نیتروژن پایین تر را دنبال می کند.
یک روش تولید نیتریت سدیم استفاده از نیترات سدیم مذاب به عنوان نمک و سرب اکسید شده می باشد، در حالی که در یک روش مدرن تر از براده آهن قراضه برای کاهش نیترات استفاده می شود. در واقع نیتریت سدیم توسط چندین واکنش شیمیایی که شامل کاهش نیترات سدیم است، سنتز شده است.
روش معمول تر شامل واکنش عمومی اکسیدهای نیتروژن در محلول آبی قلیایی، با افزودن یک کاتالیزور است. شرایط دقیق بستگی به استفاده از اکسیدهای نیتروژن و میزان اکسید کننده آن دارد، زیرا برای جلوگیری از اکسید شدن بیش از حد اتم نیتروژن باید شرایط را به دقت کنترل کرد.
نیتریت سدیم همچنین با کاهش نمک های نیترات در اثر قرار گرفتن در معرض گرما، نور، تابش یونیزان، فلزات، هیدروژن و احیا الکترولیتی تولید می گردد.
دیدگاه خود را بنویسید