عنصر گوگرد یا سولفور با نماد شیمیایی S و عدد اتمی ۱۶ در گروه شانزدهم جدول تناوبی قرار گرفته است. این ماده بیشتر به شکل بلورهای زرد رنگ موجود در کانی‌های سولفید و سولفات شناخته شده است و یک نافلز بدبو، بدمزه و چند ظرفیتی می‌باشد. گوگرد یک عنصر مهم برای همه موجودات زنده بحساب می‌آید، همچنین به صورت گسترده‌تر در ساخت باروت، ملین‌ها، کبریت‌ها و حشره‌کش‌ها کاربرد دارد. عنصر گوگرد در طبیعت به صورت طبیعی و خالص، یا به صورت ترکیبات سولفید و سولفات همراه با دیگر عناصر فلزی و نافلزی پیدا می‌شود. بنا به سیستم تبلور، این نوع گوگرد به صورت گوگرد آلفا (رومبیک یا اکتاهدرال) گوگرد بتا (مونوکلینیک یا منشوری)، گوگرد گاما (پلاستیک) و گوگرد بی‌شکل (کلوئیدی) می‌باشد.مهمترین کانی‌های حاوی گوگرد پیریت، مارکاسیت، پیروتیت، کالکوپیریت، کالکوزیت، کوولیت، بورنیت، اسفالریت، انیدریت، ژیپس و… است.
محصولات مرتبط
عنصر گوگرد به صورت ترکیبات مختلف در کانسارهای بسیاری وجود دارد:
کانسارهای گوگرد آزاد: در طبیعت یافت می‌شوند و براساس خاستگاه، به چهار گروه تقسیم‌بندی می‌شوند:
- کانسارهایی با خاستگاه زیستی: باکتری‌ها در تشکیل آنها نقش اساسی دارند و اکثرا رسوبی می‌باشند.
- کانسارهایی با خاستگاه آتشفشانی: در مجاورت چشمه‌های جوشان، در سنگ‌های آسمانی و همچنین آتشفشانها و مخروطهای آتشفشانی یا به صورت رگه‌های گوگردی در داخل سنگ‌های آتشفشانی
- کانسارهایی با خاستگاه اکسیداسیون و احیا: این ذخایر اکثرا کوچک هستند و شکاف‌های سنگ‌ها را پر می‌کنند.
- کانسارهایی با خاستگاه گرمابی: این کانسارها از واکنش شیمیایی بین هیدروکربن‌ها و انیدریت در حرارت و فشار بالا ایجاد می‌شود.
کانسارهای سولفیدی گوگرد:
- کانسارهای سولفورهای آهن: ترکیبی همراه با عناصر دیگر به صورت سولفید مانند پیریت پیدا می‌شود. گوگرد در این کانسارها، از کانی‌های آهنی همراه با پیریت و پیروتیت بدست می‌آید. همچنین در کانسارهای رسوبی آهن لایه‌ای که دارای زون سولفیدی می‌باشند، گوگرد یافت می‌شود.
- کانسارهای سولفورهای فلزی غیر آهنی: بازیابی گوگرد همراه با کانی‌های سولفوره مانند اسفالریت
کانسارهای سولفاتی:
از گستردهترین منابع گوگرد هستند و گوگرد در این کانسار همراه با مواد معدنی مانند گچ، انیدریت و سولفات باریوم یافت می‌شود.
گاز طبیعی و نفت:
گاز طبیعی و نفت مهمترین ذخایر گوگرد در جهان بحساب می‌آیند. گاز طبیعی به همراه گاز ترش یا سولفید هیدروژن گازی استخراج شده و گوگرد آزاد به عنوان محصول همراه بازیابی می‌گردد.
ماسه‌های قیری و نفتی:
گوگرد به صورت کمپلکس آلی در ماسه‌های قیری و نفتی وجود دارد و به هنگام پالایش آنها به عنوان محصول همراه بدست می‌آید.
زغال سنگ و شیل نفتی:
عنصر گوگرد در مقادیر کم در هنگام سوختن زغال سنگ و نفت بصورت دی‌اکسید گوگرد تولید می‌شود.
اقیانوس‌ها:
گوگرد به صورت سولفات‌های محلول کلسیم، منیزیم و پتاسیم در آب اقیانوس‌ها یافت می‌شود.
- ماده از بین برنده قارچ و همچنین ضدعفونی‌کننده و کود
- تولید باروت
- کاربرد آن در جوشکاری لاستیک
- تولید اسید سولفوریک
- برای ساخت چندین نوع کاغذ، ماده سفیدکننده و به عنوان عایق الکتریکی استفاده می‌شود
- تولید (H2SO4) اسید سولفوریک برای باتری‌ها
- ساخت کبریت و آتش‌بازی
- تیوسولفات آمونیوم یا سدیم به عنوان عامل ثابت‌کننده در عکاسی
- سولفات منیزیم به عنوان ماده ضد خشکی و ملین که یک مکمل منیزیم گیاهی است
- زیبایی و لوازم آرایش
به طور طبیعی به عنوان یک عنصر خالص به شکل پودر زرد و به صورت کریستال ظاهر می شود. گوگرد محصول انتشارات آتشفشانی است و جوامع باستانی در اطراف آتشفشانها گوگرد استخراج کرده اند. در دوران مدرن، بیشتر تولید گوگرد محصول جانبی فرآوری نفت خام و گاز است. Sulfur به آسانی ترکیباتی مانند پیریت (سولفید آهن) و گچ (سولفات کلسیم) را تشکیل می دهد. گوگرد(S) به دلیل توانایی بالای اتم های خود دارای تعداد زیادی تغییرات آلوتروپیک مختلف است با یکدیگر ترکیب شده و مولکول های حلقه یا زنجیره را تشکیل می دهند. آلوتروپ های گوگرد را می توان طبقه بندی کرد:
- آلوتروپ درون مولکولی (به دلیل پیوند شیمیایی بین اتم های گوگرد تشکیل شده است)
- آلوتروپ بین مولکولی (به دلیل چیدمان مولکول گوگرد در کریستالها ایجاد شده است)
اتم های گوگرد با هم متحد می شوند و زنجیره هایی (catena/polycatena sulfur) و حلقه های حلقوی (cyclo-Sn) که به میلیون ها آلوتروپ گوگرد (درون مولکولی) اجازه می دهد وجود داشته باشند، تشکیل می دهند. لازم به ذکر است که اگر مولکول های Sn داشته باشند، آنها به شکل حلقه (بسیار پایدار) وجود دارند در حالی که مولکول های کمتر از شش یا بزرگتر از دوازده اتم گوگرد یا می توانند به شکل حلقه یا زنجیر (ناپایدار) وجود داشته باشند.
دیدگاه خود را بنویسید